Naasten worden schaars
Op een ongelegen moment bots je tegen ze op. Naasten. Net als je je loopt te haasten. En bijna ongemerkt zou je hen voorbij rennen. Niemand die er iets van zegt. Iedereen begrijpt ‘t. Wat heb jij trouwens met die man of vrouw te maken? Je werk moet af. En het geld groeit je niet op de rug.
“Wie is mijn naaste?” Een wetgeleerde vroeg dat aan Jezus. Wij vragen het onszelf ook geregeld af. Naasten maken je leven onvoorspelbaar en hectisch. Je wordt er onrustig van. Ze zeuren aan je kop. Ze vertellen je dat er belangrijkere waarden zijn dan geld, rust en gemak. Jezus zegt zoiets als: “Doe je ogen open. Dan kom je hen vanzelf tegen.” Op een dag ligt er een naaste op je weg, diep in de problemen. Maar je hebt net veel haast. Je kunt niets aan hem verdienen. Een naaste kost geld, een naaste vergt tijd... Dat maakt Jezus duidelijk in de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. En luister naar zijn conclusie: “Doet u voortaan net zo.” (Luc. 10:38) Die mens met mededogen, die zou ikzelf moeten zijn. En dat is voor sommigen een onuitstaanbare gedachte.
Help! Het stormt in mijn hoofd. ’t Is geen familie van me. Ik heb daar niets mee te maken. Hulpverlening is mijn specialiteit niet. Er is vast iemand anders die wil helpen. Als ik nu aanpap, hoe kom ik dan weer van ‘m af? Dit is een geval voor de Sociale Dienst, het Leger des Heils of weet ik wat... En om vroom te zíjn hoef je echt niet vroom te dóen. Dat alles vind je op de ene of andere manier terug in die irritante gelijkenis. Jezus bracht een beweging van mededogen op gang.
Mensen met liefde hebben naasten. Anderen niet. Die komen hen nooit tegen. Maar waar vind je liefde? We leven in tijden, waarin ‘de liefde zal verkillen’. We zien het om ons heen gebeuren. Bestaat daar een remedie tegen? Jawel, een zeer effectieve zelfs. De kerk! De kerk is de enige instelling die mensen bijeen brengt voor een ander doel dan eigen pleziertjes of interesses. Ze brengt een Woord dat levens verandert. In één adem looft ze God en dient ze de mens. Daardoor is ze de grootste leverancier van vrijwilligers voor maatschappelijke taken. In de kerk leer je liefde voor anderen, één van de manieren om je liefde aan God te uiten. Wat een zegen dat er mensen met mededogen bestaan. Anders zouden er nog meer mensen kapot gaan.
Het verlangen om iets voor de mensen te betekenen, is een wezenlijke trek van de Kerk. Ze is producent van liefde en dus ook van naasten. In het diakonaat laat ze haar ware gezicht zien. Ze helpt zonder op enige tegenprestatie te rekenen, alleen omdat mensen belangrijk zijn en God - en wij dus ook - van hen houden. De lastige, ongelegen, nooddruftige medemens brengt een onverwachte zegen voor wie in hem een naaste ontwaren.
De leegloop van de kerken doet naasten uitsterven. Waar klop je aan na sluitingstijd van de Sociale Dienst? En wanneer de psychiatrische opvang wordt wegbezuinigd? Minder gelovigen betekent: minder naasten en steeds grotere maatschappelijke problemen.
Bram Krol
Gepubliceerd in Diaconie Magazine, uitg. Helderblauw, Barneveld, zomer 2013.