Een messiaanse zendingsgolf?

                        nieuwe wegen voor de zending

Wereldwijd zien we een aantal bijzondere trends in de zending. a. Meer gebruik van tijdelijk personeel, b. meer inschakeling van ‘leken’, c. meer internationaal teamwerk, d. minder langdurige (‘eeuwigdurende’) contracten en projecten. Maar in deze opsomming noemde ik één ding nog niet. En dat is iets wat tot hiertoe weinigen lijkt op te vallen. En juist die ontwikkeling zou wel eens van het grootste belang kunnen zijn.

Joodse historie

De ontdekking in de afgelopen 20 jaar van tientallen stammen met een Joodse afkomst, en zelfs met Joodse elementen in hun geloof en levenswijze, biedt geheel nieuwe openingen voor de verkondiging van het Evangelie. Velen in deze stammen staan daar wijd voor open, juist tengevolge van de herontdekking van hun eigen exclusieve herkomst. De evangelieboodschap – die voorheen snel verworpen werd – is opeens niet meer vreemd en strijdig met hun eigen cultuur en opvattingen, maar het is iets dat bij hen hoorde, maar dat ze zijn kwijtgeraakt. En die boodschap vindt nu onder velen (opeens!) een aandachtig gehoor.

Vooral door onderzoek van Joodse zijde is duidelijk geworden dat tal van volken en stammen in Azië, Afrika, Europa en Noord-Amerika oude Joodse invloeden vertonen. Sommige stammen genealogisch direct van het oude Israël af, andere hebben in voorgaande eeuwen het Joodse geloof aangehangen. In het totaal tellen deze groepen en volken buiten de Westerse wereld ruim meer dan 200.000.000 mensen Ik noem een aantal van de meest bekende gevallen, maar deze opsomming is kang niet compleet. Wel kijkt het volgende mij voldoende om mijn stellingen aannemelijk te maken.

Azië

In Azië zijn de nazaten van Joodse kolonisten in India en China in beeld gekomen. Sommigen van hen hebben zich nu in Israël gevestigd. Dan zijn er oude Joodse stammen (zoals de stam Manasse gevonden in Birma/India), samen enkele tienduizenden. Dat is nog niets vergeleken met de Kashmiri in India en Pakistan die meer dan 6.000.000 zielen tellen. Zij zijn moslims, maar vieren ook het Pascha, al zijn ze de betekenis ervan vergeten. Ze geven als hun eigen naam niet Kashmiri, maar Benei Yishrael (Kinderen van Israël in het Hebreeuws). Veel talrijker zijn de Pashtuns uit Afghanistan en Pakistan (mogelijk 50.000.000). Ook zij hebben Israëlitische wortels.

Zo zijn er meer stammen met oude Joodse gewoonten, zoals een stam die in China, vlak ten noorden van Oost-Tibet woont, afstammend van de Hebreeuwse stam Naftali. In Nepal vind je de Kiratistammen in het oosten van het land, met een aantal oude Joodse (en ook Christelijke) gebruiken. Zij tellen anderhalf miljoen mensen. Bij hen is recentelijk iets doorgedrongen van hun eigen historie, en ze staan wagenwijd open voor het Evangelie. (Over de afkomst van de Kirati zie diverse van de Reisverslagen naar Nepal van mijn hand.)

Europa en Noord-Amerika

In Noord-Amerika zijn enkele indiaanse stammen met oude Joodse gewoonten. Ook enkele van hun talen komen voort uit het oude Hebreeuws. Zij wonen in het Noord-oosten van de U.S.A. Ook in de zogenaamde Hopewell cultuur, opgegraven in het zuidoosten van de USA, zijn oude Joodse invloeden (van na de val van Carthago) gevonden. In Europa vinden we sterke Hebreeuwse genealogische invloeden in de bevolkingen van Spanje en Georgië, en eigenlijk in heel West-Europa. Alleen leeft de gemiddelde Europeaan totaal a-historisch, en vraagt niet naar de eigen wortels... (Zie mijn artikelen: ‘De ontdekking van Amerika’ en: ‘De verloren tien stammen’.)

Afrika

Vooral in Afrika zijn sterke Joodse invloeden op te merken. Dat gaat van de genealogisch en religieus geheel Joodse stammen van de Lemba’s (meer dan 60.000 in Zuid-Afrika, Malawi en Moçambique) en de Falasha’s uit Ethiopië, tot allerlei stammen die hun afkomst kunnen traceren op de Berberstammen van het huidige Marokko, die in de eerste eeuw na Christus zich massaal tot het Joodse geloof hebben bekeerd. Onder deze stammen vinden we o.a. de anderhalfmiljoen Touaregs, die veel van zich hebben laten horen tijdens de recente opstand in Mali. (Hun afkomst is goed gedocumenteerd). Hun woongebied beslaat vooral Algerije, Mali en Niger. Ze zijn verwant aan allerlei stammen in Noord-Afrika, van Marokko tot Egypte, onder wie de bekende Kabylen (Algerije).

In Somalië heb je de Yibirs (30.000), die sterk verwant zijn aan diverse veel grotere stammen in Jemen en Ethiopië. De Somaliërs spreken consequent over ‘Hebrew’, en daar is alle reden toe. In Ivoorkust en Liberia woont de stam Dan met meer dan een miljoen leden, die tot voor driehonderd jaar een eenheid hebben gevormd met de Falasha’s. Ze hebben nog tal van Joodse gewoonten en woorden (in elk dorp bouwen ze een tabernakel, ze onderhouden de sabbat etc.) Ze hebben een zekere verwantschap met de over grote delen van Afrika verspreide Fulani’s (40 miljoen), en die zijn weer verwant aan de Haussa- en Wolofstammen. (Zie mijn artikelen: Oude Joodse invloeden in Afrika 1 en 2 en Danieten in West-Afrika.)

De derde grote stammengroep in Nigeria, de 35.000.000 mensen tellende Ibostam (of Igbo-) is overtuigd van haar Joodse afkomst, en meer dan 40.000 van hen noemen zich nu Joden. Ze hebben al veel synagogen gesticht en noemen zich nadrukkelijk Afrikaanse Joden. Tal van andere stammen, zoals de bewoners rondom de Grote Meren in het hart van Afrika en de Kasaïanen uit Kongo menen ook dat ze in hun oudheid aanhangers waren van het Joodse geloof. Zij tellen samen tegen de 45.000.000 mensen. Datzelfde geldt mogelijk ook voor groepen onder de (ook al miljoenen) Nubiërs in Soedan en Egypte.

Voorlopige conclusies

1. Miljoenen en miljoenen over de hele aarde ontdekken in hun stamorigine oude Joodse geloofsinvloeden en willen daar meer van weten.
2. Veel van deze stammen zijn islamitisch, soms zelfs neigend naar extremisme. Bij toenemende gewelddadigheid neemt echter ook de overtuiging bij velen toe: “Dit is niet ons geloof”, en: “God is anders...” Er komen al belangrijke openingen, midden in de islamitische wereld, voor het Christelijke geloof, zoals onder de Berber-stammen in Algerije of onder de Nubiërs.
3. Juist nu de zendingsinspanningen vanuit het Westen teruglopen, neemt de belangstelling voor het Evangelie in totaal onbereikte gebieden explosief toe.
4. Veel leden van voorheen Joodse stammen staan juist open voor een messiaans-Joodse boodschap, d.i. in feite een Joods-Christelijke overtuiging.
5. Dit lijkt Christenen en Joden voor het eerst nader tot elkaar te brengen, na de breuk tussen hen in de tweede helft van de eerste eeuw.
6. Gezien de massaliteit en de plotselinge belangstelling voor de oude stamwortels en het oude geloof, zonder enige menselijke hand of strategie, lijkt het erop dat dit een nieuwe beweging van Gods Geest is, en dat oude profetieën bezig zijn vervuld te worden, zowel profetieën over de terugkeer van ‘de oude stammen’ naar Israël als die van een wereldwijde evangelieverkondiging.
7. Er zal door deze ontwikkelingen een enorme strijd ontstaan om gewetens- en geloofsvrijheid in nu nog autoritaire islamitische gebieden.

Deze conclusies zijn voorlopig. De ontwikkelingen verlopen in elke stam en onder elk volk anders. Sommige groepen staan al wagenwijd open voor het Evangelie, andere tonen een aarzelende belangstelling, sommige zijn juist nog steeds religieuze extremisten (Pashtun, de leveranciers van de Taliban, de Toearegs, Kahmiri en zelfs de Fulani). Niemand weet wat de toekomst brengt, maar het voorgaande werpt een nieuw licht op wat er nu gebeurt en in de toekomst in versterkte mate kan gebeuren.

Naschrift

Mijn betrokkenheid bij deze zaken is misschien marginaal, maar omdat ik daar nooit op uit was, heeft het voor mij toch iets weg van een adembenemend avontuur. Ik was de eerste westerling die uitgebreid sprak met de leiders van de stam van de Yibirs in Somalië. (Ik zou graag iets voor hen betekenen, maar heb daar geen geld voor). In Oost-Nepal, waar ik bevriend raakte met de stamleider van de Kirati, goeroe Atmananda, ontdekte ik de waarschijnlijkheid van oude Joodse en Christelijke elementen in hun geloof/levensstijl. In Ivoorkust was ik mogelijk de eerste die met een zendingsstrategie kwam voor de stam Dan. In Kongo sta ik veel in contact met de leiders van een zeer traditionele Afrikaanse kerkgemeenschap, die vooral sterk is onder de Kasaïanen. Zij beweren dat ze in de oudheid Afrikaanse bekeerlingen van het Jodendom waren. Of ik dat nu wil of niet, ik word in deze ‘beweging van de Geest’ meegesleept. Bedacht heb ik ’t niet, maar het raakt mij diep. God is bezig iets nieuws te doen op aarde, waarvan we de reikwijdte bij lange na niet kunnen overzien.

Bram Krol (11 mei 2013)