Danieten in West-Afrika

Het begon voor mij met een opmerking van ds. Philippe Makaye. Hij was een Daniet, vertelde hij. Zijn stam woont in het midwesten van Ivoorkust en het noordoosten van Liberia. “Die had je in de Bijbel ook,” zei ik, in de veronderstelling dat het om een toevallige naamsgelijkenis ging. “Dat klopt,” zei onze medewerker in West-Afrika. “Dat zijn wij.”

Kortgeleden bracht hij me in contact met een predikant, die allerlei onderzoeken naar de herkomst van de Danstam heeft gebundeld, dr. Robert Dion, ook al een Daniet. Al vanaf het eind van de eerste helft van de twintigste eeuw wordt er onderzoek naar deze stam gedaan. De uitslagen daarvan zijn interessant, maar nog steeds incompleet. Toch was Hitler al overtuigd van de Joodse wortels van de Dan-stam, en naar verluid had hij al plannen hen uit te roeien wanneer hij zijn invloedssfeer kon uitbreiden. Zwart en Joods... Daar wilde hij wel wat vernietigingsovens voor inzetten.

Ze hebben tal van Hebreeuwse woorden in hun vocabulair. Ze vieren de sjabbat (sjaba in hun taal). Hun priesters heten koheniem (het Hebreeuwse meervoud van kohen). In elk dorp hebben ze een soort tabernakel, waarin op de vrijdagavond offers worden gebracht ter verzoening van de zonden van de inwoners.

Volgens hun eigen bronnen hebben de Danieten ooit één geheel gevormd met de Falasha’s in Ethiopië, totdat ze door vervolgingen wegtrokken naar het westen, via Mali en Senegal, om daarna in de achttiende eeuw naar het zuidoosten te trekken.

De Dan zijn ook verwant aan het grote volk van de Fulani’s, dat verspreid over acht landen in West-Afrika woont. Die oude verwantschap heeft geleid tot een stammenverbond, dat stand houdt tot vandaag de dag. De Fulani’s zijn islamitisch, anders dan de Dan, die ondanks oude Joodse gewoonten beter te typeren zijn als animisten.

Momenteel doen enkele Danitische Christenen onderzoek naar de gevoeligheid van de Dan voor de bronnen van hun eigen cultuur. De eerste ervaringen zijn zeer bemoedigend. De Dan lijken het te begrijpen als tegen hen gezegd wordt, dat ze hun God en hun geloof zijn kwijtgeraakt. Zullen ze massaal op zoek gaan naar hun eigen identiteit? Dat is een heel andere situatie dan een stam die een voorheen onbekende boodschap hoort en aanvaardt.

Hoeveel Danieten zijn er in Ivoorkust? Niemand lijkt het te weten. Veel onderzoekers gaan uit van 350.000 mensen, maar zij tellen de oostelijke helft van de stam niet mee, die zich honderd jaar geleden afscheidde van de westelijke groep, maar dezelfde taal spreekt. Deze groep is mogelijk iets groter dan de eerste. Tel je dan ook de Dan uit Liberia, en enkele tienduizenden uit Guinee mee, dan kom je in totaal op ongeveer een miljoen mensen.

Hoe zullen de Fulani reageren op bekeerde Danieten, die hen herinneren aan hun stammenverbond en hun gemeenschappelijke achtergrond? Niemand die het weet. Samen met ds. Philippe en enkele anderen ben ik bezig deze zendingsstrategie nader uit te werken.

Dan heb je ook nog de Touaregs, die van zich hebben laten spreken in de recente oorlog in Mali. Hun Joodse afkomst is onmiskenbaar. Ooit (in de tweede eeuw) was Marokko overwegend Joods door een massale bekering van de Berbers tot die religie. Velen van hen werden verdreven door de oprukkende islam, waaronder de Touaregs. In de woestijstad Timboektoe zijn de bewijzen nog te vinden (indien niet vernietigd door de moslim-extremisten, die daar alles wat niet overeenstemde met hun orthodoxie, stuk maakten.  Ze lijken nu onverbeterlijke voorvechters van de islam te zijn; of leeft er toch ook nog iets anders in hun harten? 

Alleen Danieten in West-Afrika? Het verhaal ontrolt zich met de dag. De Igbo’s (= Ibo’s) claimen af te stammen van de stam Gad. Ze vormen één van de drie belangrijkste volken in Nigeria, met zo’n 25 miljoen zielen in dat land, en honderdduizenden in de buurlanden. Hun mondelinge tradities gaan meer dan tweeduizend jaar terug. Ze hebben momenteel een bijzondere band met Israël. 40.000 onder hen zijn praktiserende Joden, die hun eeuwenoude gebruiken nooit vergeten zijn.

Eén ding valt bijzonder op. Veel Afrikanen, die hun Joodse wortels terugvinden, zijn messiaans-Joods. Zal dit Jood en Christen dichter bijeen brengen? Spelen zij een rol in het openen van Israëls ogen voor het grote heilsplan van God? En laten zij de kerk de onverbrekelijke band met het Jodendom zien?

Er is meer te zeggen over het fenomeen van het wereldwijd ‘verstopte’ Jodendom, dat zich nu op allerlei manieren openbaart. Is het een beweging van de Geest? Die beweging kwam pas op het eind van de jaren ’90 goed op gang. Al die verschillende volken zien er zelf de hand van God in, of hun afkomst nu wel of niet historisch bewijsbaar is. Ze zijn terecht gekomen in een nieuw avontuur met God, die de verborgen schatten van hun eigen historie en cultuur openbaart.

Veel van die volken met oude Joodse wortels zijn islamitisch. Tegen alle regels en verwachtingen in, zie je hoe velen geestelijk ontwaken en zich dingen gaan afvragen die nogal ver gaan. Is Allah de echte God, of is Hij anders? Maarals dat laatste waar zou zijn,  wat moeten ze dan nog binnen de islam? We staan nog maar aan het begin van een uitertst invloedrijke ontwikkeling. Terwijl veel Afrikaanse staten door oliedollars worden misleid, en de moskeeën overal oprijzen, zoeken miljoenen van hun onderdanen contact met het geloof van Israël...

Ik voorzie enorme ontwikkelingen, die kerk, Israël, zending en wereldpolitiek diepgaand zullen gaan beïnvloeden. Vele miljoenen in de wereld gaan op zoek naar hun eigen bronnen. De opmars van de islam wordt omgebogen. Er staat een nieuwe groei van kerk en zending te wachten, en een ingrijpende toenadering van Jood en Christen. En deze beweging wordt gedragen door stammen en volken, waarvan we in veel gevallen de naam zelfs niet kennen.

Bram Krol

Zie ook het tweede artikel over de Danieten: http://www.bramkrol.com/index.php/gemeentegroei/artikelen/219-een-messiaanse-beweging-onder-de-danieten-in-ivoorkust